2 Temmuz 1993’te Sivas Madımak Oteli’nde canlı diri yakılarak katledilen 37 aydından birisiydi Behçet Aysan. Doktor ve şair olan Behçet Aysan’ı, kızı Eren Aysan Cumhuriyet Gazetesi’ndeki köşe yazısında anlattı:
29 Haziran, annemin doğum günüydü. Akşam yanımızda babamın çok yakın arkadaşı ve şair dostu Adnan Azar da vardı. Birlikte son gecemizdi. Sonraki gün babam Sivas’a gitti.
2 Temmuz günü öğle babam Sivas’tan aradı. “Muhtemelen akşam gelirim,” dedi. Kapattım telefonu. Akşam televizyonda “Sivas’ta Olaylar” başlığını gördüm. Sonra sanatkarların kaldığı otel yandı, bitti kül oldu, işte şu kadar ölü! Gece haberlerinde İçişleri Bakanı Mehmet Gazioğlu ilk sekiz kişinin ismini açıkladı. Spiker, “Sayın Bakanım ölenler ortasında Behçet Aysan üzere öteki şair ve muharrirler var mı?” diye sordu. Bakan kısa bir susuştan sonra “evet” cevabını verdi. Fırtına karşısında ezilen ince bir başak üzere titremeye başladım. O an çocukluğumun bittiğini anladım.
2 Temmuz 93. Gece yarısı. Telefon susmuyor. Ajanslardaki tanıdıklar gelişmeleri haber veriyor: Samah dönen 16 çocuk canlı diri yandı. Sivas’ın tıpkı vakitte bir çocuk katliamı olduğunu anladım. Pencereyi açtım. Gökyüzünde yıldızlar göz kırpıyordu.
Ertesi gün Cumhuriyet Gazetesi’nin manşeti: “Şeriatçılar Ayaklandı.” Altında kocaman puntolarda, “Ölenler ortasında Nesimi Çimen ve Behçet Aysan var,” yazıyordu. Gerçekliği elime gazeteyi alınca anladım.
Babamın dumandan boğulmuş gövdesi Sivas havaalanından kalkan askeri nakliye uçağına konuldu. Ankara’ya geldi. Cenaze hazırlıkları başladı. Annem, babamın cenazesinin Ankara Tabip Odası’nın önündeki merasimin akabinde Maltepe Cami’nden kalkmasını istedi. Devrin valisi, meskeni aradı. “Olmaz!” dedi. Annem de sertçe karşılık verdi: “Madem kocamı koruyamadınız, artık benim dediğim olacak!” Annemin dediği oldu. Lakin bu kez gözünde yaş değil kan pıhtısı vardı.
Başbağlar Katliamı oldu. Kalbimden bir kırmızı güvercin havalandı. Ölenlerin yanına kondu.
Ankara Uğur Mumcu cenazesinden sonra ikinci büyük cenaze konvoyuna tanıklık etti. Tanıdığım, tanımadığım bütün gözlerde gözyaşıyla direnç birleşiyordu. Lakin babamı toprağa verdiğimiz ânı hâlâ hatırlamıyorum.
9 Temmuz günü babamın muayenehanesinde arkadaşları buluşacaktı. Biraz geç kaldım. Kapı arkasına kadar açıktı. Şükrü abi (Erbaş) gözyaşları içinde Metin abinin (Altıok) öldüğünü söyledi. Yığıldım kaldım. Metin Abi’yi son görüşümü hatırladım. Her şey binlerce yıl uzaktı. Anılarım bile…
Kayseri DGM’de başlayan Sivas Davası güvenlik gerekçesiyle Ankara’ya alındı. 21 Ekim 1993 günü başlanan duruşma salonuna alınmadık. Yaşanan keşmekeşte olaylar çıktı. Çok sayıda gözaltı vardı. Daha sonra sırf birinci dereceden müdahillerin alınacağı söylendi. Mahkeme salonuna girdiğimde oturdukları yerden şeriat propagandası yapan sanıkları gördüm. Dahası Adalet Bakanı Şevket Kazan onların avukatlığını üstlenmişti. O gün on altı yaşındaydım, adalete olan inancımı kaybettim. Lakin hâlâ hukuktan öbür bir yol bilmiyorum.
O yıl sanatın da hukuk üzere adalet dağıtan bir alan olduğu kanısıyla tiyatro eğitimi görmeye karar verdim. AÜ. DTCF Tiyatro Bölümü’nün özel yetenek imtihanına girdiğim gün 2 Temmuz’un yıldönümüydü. İmtihan salonuna “Sivas’ın Işığı Sönmeyecek!” sloganları geliyordu. Derin bir nefes aldım. İmtihan bittiğinde dışarı çıktım. Bir delikanlı elinde babamın fotoğrafı yürüyordu. Gülümsedim. Beni kapıda Şükran Amca (Kurdakul) bekliyordu. İmtihanın nasıl geçtiğini sordu. Ben de ona delikanlıyı gösterdim.
Madımak Oteli tadilattan geçti. Yerine bir kebap salonu açıldı. Haydi otelin kebap salonu yapılmasını geçtim de insanların orada nasıl yemek yiyebildiklerini hiç anlayamadım. Tam on sekiz yıl sonra orası bilim ve kültür merkezi oldu.
Duruşmalar olaylı geçmeye devam etti. Mahkeme heyetine tekraren sanıklar bozuk para fırlattı. Bir mühlet duruşmalara gitmeme kararı aldım.
Sivas’ın ikinci yıl dönümünde Foça’da Aziz Nesin’le birlikte konuşmacıydık. Sonra vedalaştık. Sonraki gün mevt haberini aldım. İzmir’den cenazenin İstanbul’a gitmesi için yapılacak süreçlerin ortasında buldum kendimi. O gün bana babamın görünmez eli yardım etti.
Aynı vakitte babamın meslek örgütü olan Türk Tabipler Birliği tarafından Behçet Aysan Şiir Mükafatı verilmeye başlandı. Süreçte ülkemizin değerli ödüllerinden biri olarak pek çok şairi Behçet’le buluşturdu.
Bir kış günü annemin bitmeyen baş ağrılarının kaynağı ortaya çıktı: Beyinde tümor. Böylelikle uzun süren tedavi süreci başladı. Bitmeyen ameliyatlar bize yaklaşık gelip gitmelerle üç yıldan fazla kalacağımız Amerika günlerini başlattı
16. Mayıs 2001’de birebir vakitte kelamlık muharriri olan annem hayata gözlerini yumdu. Son gece, “Babamı neden bu kadar çok sevdin?” diye sordum ona. “Sen olsaydın, sen de severdin” dedi. Son konuşmalarımızdı.
Sivas Davası’nda sanıklar idamla yargılanıyordu. O devirde idama karşı açılan imza kampanyasına takviye verdim.
2001’de sanıkların kararları katılaştı. Lakin yargılamalar bitmedi. Hem firari sanıkların ayrılan evrakları sürüyordu hem de pişmanlık yasasının çıkmasının akabinde çok sayıda hükümlü Sivas’ta örgütlü hareket edildiğine yönelik itiraflarda bulunmak için mahkemeye başvurdu. Hizbullah, İslami Hareket Teşkilatı, Kaplancılar üzere örgütlerin mensupları isimlerini vermelerine karşın müracaatları reddedildi.
2009 yılında bir babalar günü etkinliğinde bu ülkede siyasi cinayetlerde hayatının önü kesilen aileler bir ortaya geldi. Toplumsal Bellek Platformu çatısı altında birleştik. Üzülerek ne kadar geniş bir aile olduğumuzu anladık.
11 Şubat 2011’de TBP olarak siyasi cinayetlerde zamanaşımı olgusunun kaldırılması ve meclis araştırma kuruluna işlerlik kazandırılması için TBMM’ne gittik. O gün orada pek çok partiyle görüştük. Bizim isteklerimiz doğrultusunda bugüne kadar sayısız soru önergesi verildi ve reddedildi.
Sivas Davası’nın zamanaşımına giden yoldaki duruşmaları başladı. Bu hedefle ikinci kez TBP olarak meclise gittik. Bu defa iktidar partisi bizi reddetti.
13 Mart 2013 zamanaşımı duruşmasında cürmün insanlığa karşı işlendiği savı reddedildi.
Firari sanık Cafer Erçakmak karakola beş yüz metre ötesindeki konutunda öldü. Yapılan otopside gelininden DNA örneği alındı. Buna emsal skandallarla dava süregeldi; Avukatımızın ofisinde sanıklar arandı, “Ahmet Dede” tahliye edildi.
Devlet Tiyatrosu’ndan Aralık 2016’da KHK ile açığa alındım. Çok kısa müddet sonra tekrar işime döndüm. Kendimi tiyatroya ve yazıya verdim. Üniversitede öğrencilerimle buluşmaya devam ettim. Altı kitap kaleme aldım.
Üç yıl önce CHP Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu Çubuk’ta gittiği bir şehit cenazesinde, bir bayanın “yakın” çığlıkları ortasında hücuma uğradı. Bu süreçte kimi parti binalarına ve havaalanı apronlarına taşan lincin bir defa daha medeniyet kaybı olduğu ortaya çıktı.
Sivas ne birinciydi, ne de son. Sivas’tan sonra da pek çok aydın cinayeti işlenmeye devam etti ülkemizde. Biz, daha evvel acılardan geçmiş olanlar yeni cinayetlerin önlenmesinde başarısız kaldık.
Erzurum’da son seçim devrinde Ekrem İmamoğlu’na atılan taşların utancı altında ezildik.
Blok bir iktidar devri yaşadık. Kimi vakit umutlandık, kimi vakit ümitsizliğimiz en büyük yıkımımız oldu bize. Fakat seçim sonrasında muhalefetin hiç bu kadar paramparça olduğu bir devir görmedik.
Ülkenin aydınlarının ve sanatkarlarının cezaevini mesken tuttuğu periyot bitmedi.
Bu yıl birinci kez babamın dizeleri müzikle kanatlandı. Ada Müzikten Behçet Aysan Şiirlerinden Müzikler / Yanık Ağıt albumü çıktı. Bir sanatkarın ayrıca sanatkarlar tarafından yorumlanmasının kıymetini sahiplendim.
Son olarak, benim için Sivas katliamı hayatımı kuşatan büyük bir acı. Buna karşın tek bir inancım var: “Zeytinlerin, limonların ortasında bir yol”u biz kuracağız. Zira her şeye karşın bu ülkeyi çok seviyoruz.